Theo Nghị quyết WHA42.19 của Hội đồng Y tế thế giới (World Health Assembly), ngày 31 tháng 5 hàng năm được chọn là Ngày Thế giới không thuốc lá (World No Tobacco Day - WNTD) kể từ năm 1987, nhằm khuyến khích khoảng thời gian 24 giờ không có khói thuốc lá trên toàn cầu, qua đó, tăng cường hơn nữa sự quan tâm, chú ý của các ngành, các cấp và cộng đồng về  tác hại thuốc lá gây ra cho người hút thuốc lá chủ động cũng như thụ động, mà hàng năm cướp đi sinh mạng của khoảng 5,4 triệu người trên toàn cầu. Ngày Thế giới không thuốc lá là dịp để nhấn mạnh các thông điệp về kiểm soát thuốc lá cụ thể và tăng cường tuân thủ Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

        Hút thuốc lá là một thói quen lâu đời của nhiều người, rất khó bỏ được mặc dù ai cũng biết rằng hút thuốc lá là có hại cho sức khỏe cho chính mình và cho người khác. Cứ hút mỗi điếu thuốc là tự mình làm mất đi 5,5 giây cuộc sống. Tuổi thọ trung bình của người hút thuốc lá ngắn hơn so với người không hút thuốc từ 5-8 năm. Hút thuốc lá sẽ gây ra nhiều bệnh và làm tăng tỷ lệ tử vong từ 30-80%. Khói thuốc lá với hơn 7.000 độc chất hóa học (trong đó có hơn 70 chất gây ra ung thư) không chỉ gây độc cho cơ thể  người hút mà còn người hút thuốc thụ động, đặc biệt ảnh hưởng tới sức khỏe của trẻ em, người già và phụ nữ. Những chất độc này đã gây ra những bệnh trên hầu hết các cơ quan của cơ thể. Khói thuốc lá liên quan đến 90% số ca bệnh ung thư phổi, 75% số ca bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, 25% số ca bệnh tim do thiếu máu cục bộ. Các chất độc trong khói thuốc lá còn gây ra các bệnh lý khác như rụng tóc, đục thủy tinh thể, viêm nướu răng, ung thư miệng, viêm phổi, viêm phế quản, hen suyễn, xơ vữa động mạch, tai biến mạch máu não, viêm loét dạ dày - tá tràng, bất lực, sinh non, xảy thai, tuyên tắc mạch các chi… Có thể nói rằng, từ đầu đến chân, không có nơi nào mà không bị ảnh hưởng từ các chất độc hại của khói thuốc lá.

        Hiện nay, số người hút thuốc lá điện tử đang có xu hướng gia tăng, nhất là giới trẻ vì họ cho rằng  hút thuốc lá, thuốc lào mới hại chứ thuốc lá điện tử không gây hại và do đó, nhiều người đã bỏ thuốc lá mà chuyển sang hút thuốc lá điện tử. Nicotin trong khói thuốc lá điện tử nguy hiểm chẳng kém gì thuốc lá thông thường. Nó vẫn gây viêm phổi, tắc nghẽn phổi mãn tính, dễ gây ra biến chứng ung thư phổi. Nicotin  bám lên thành mạch máu, mạch máu não, gây xơ vữa và giảm co giãn các mạch máu, nguy cơ gây ra đột quỵ bởi nhồi máu cơ tim hoặc nhồi máu não. Ngoài ra, các loại tinh dầu thuốc lá điện tử còn có hương thơm, với cấu tạo hóa học là các vòng benzene, là hóa chất độc hại thường  được sử dụng trong chế tạo vật liệu xây dựng và bảo quản thi hài, có khả năng gây ra các bệnh ung thư nguy hiểm. Mới đây, Viện Khoa học hình sự Bộ Công an vừa phát hiện một loại ma túy rất mới được tẩm vào thuốc lào, thuốc lá và dung dịch thuốc lá điện tử. Đáng lo ngại hơn vì đây là một loại ma túy tổng hợp mới không thể phân biệt bằng mắt thường mà phải bằng giám định. Loại ma túy này chứa đến 9 chất gây ảo giác cực mạnh nhưng lại không nằm trong danh mục các chất cấm ở nước ta hiện nay. Đây là một loại dung dịch sử dụng cho thuốc lá điện tử hay còn gọi là vape, có tên gọi là juice và được bày bán công khai ngoài thị trường.

Học sinh hút thuốc lá điện tử

       Không chỉ tác hại đối với sức khỏe, thuốc lá còn gây cho xã hội tổn thất về kinh tế rất lớn. Cũng như xu hướng chung của thế giới, số người hút thuốc tại Việt Nam tập trung nhiều nhất ở nhóm thu nhập thấp. Tại Việt Nam, mỗi năm, một người có hút thuốc ở Việt Nam chi hơn 700.000 đồng cho thuốc lá. Với 12 triệu người hút, một năm chúng ta tốn hơn 8.200 tỷ đồng cho mặt hàng này. Số tiền đó đủ để mua lương thực nuôi sống 10,6 triệu người. Theo thống kê, chi phí điều trị nội trú, ngoại trú và tự điều trị cho 5 nhóm bệnh liên quan đến thuốc lá là gần 9.000 tỷ đồng, trong đó chi phí điều trị nội trú cho một đợt nằm viện, Chính phủ chi 40%, bảo hiểm chi 19% và người bệnh chi 41%. Ngoài ra, thuốc lá còn là tác nhân gây ra 10% các vụ tai nạn và cháy nổ, làm tăng ngày nghỉ làm của nhân viên do bệnh tật, làm xấu và nhanh hỏng các tài sản, tăng chi phí quét dọn và bảo dưỡng, qua đó tăng các chi phí các khoản bảo hiểm.

​

Thản nhiên hút thuốc nơi không cho phép.

       Dù tác hại là thế nhưng không khó để gặp cảnh trong một đám cưới, đám giỗ hay ngay tại bàn tiệc có phụ nữ mang thai và trẻ em, nhiều ông vẫn thản nhiên phì phèo nhả khói. Đi vào chốn công cộng, ngay cả trong bệnh viện, thì rất nhiều người phì phà thuốc lá, bất chấp sự khó chịu của người xung quanh - những người phải hút thuốc thụ động.

      Tỉnh Tiền Giang đã rất tích cực trong việc phòng chống tác hại của thuốc lá. Tiền Giang đã tiếp nhận và triển khai Dự án Truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá do tổ chức Rockerfeller tài trợ thí điểm tại tại Thành phố Mỹ Tho từ năm 2005 đến 2007. Điều tra năm 2005, tỷ lệ nam hút thuốc là 38,8%, nữ là 0,5%. Tỷ lệ hút thuốc lá thụ động là 74%. Qua đánh giá kết thúc Dự án, chúng ta đạt được một số kết quả đáng khích lệ, tỷ lệ người dân có hiểu biết đúng về thuốc lá có tăng lên, nhất là biết thế nào là hút thuốc lá thụ động và đã có người dám bày tỏ thái độ phản đối người người hút thuốc lá trong nhà; đã giảm tỷ lệ người hút thuốc lá, một số người đã tự nguyện bỏ hẳn thói quen hút thuốc lá. Bên cạnh đó, Tiền Giang là một trong ba tỉnh điểm của Bộ Y tế để triển khai Dự án Xây dựng mô hình môi trường không khói thuốc giai đoạn 2010-2012.  Dự án thực hiện bao phủ bao gồm UBND tỉnh và tất cả các sở ngành với 35 đơn vị và hơn 8.000 cán bộ, công chức, viên chức trong tỉnh. Tiền Giang cũng là tỉnh đầu tiên của cả nước xây dựng được Chỉ thị về Phòng chống tác hại của thuốc lá của UBND tỉnh vào năm 2007. Hàng năm, tỉnh đều có tổ chức meeting, diễu hành để tuyên truyền về phòng chống tác hại thuốc lá để hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc là (31/5) và Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá. Tuy nhiên, có thể nói rằng, công tác phòng chống tác hại thuốc lá cả nước nói chung và Tiền Giang nói riêng vẫn còn rất nhiều những khó khăn và thách thức mà mọi người cần phải cùng chung tay thực hiện mới mong có được một môi trường trong lành không có khói thuốc trong thời gian rất dài nữa.

      Khói thuốc lá là kẻ giết người thầm lặng, là tác nhân gây ra biết bao nhiêu bệnh tật. Khói thuốc lá đã, đang và sẽ tiếp tục đầu độc cả thế giới này. Hút thuốc rất có hại cho mình và cho sức khỏe cộng đồng. Lời cảnh báo này dường như đã quá cũ, nhưng có lẽ với người Việt như vẫn còn mới tinh. Để thực hiện trách nhiệm đối với gia đình, cộng đồng và xã hội, chúng tôi mong rằng, những người đang hút thuốc hãy suy nghĩ và cố gắng bỏ hút thuốc, còn những người hút thuốc thụ động thì mạnh dạn bày tỏ ý kiến đối với người hút thuốc nhằm tạo áp lực cho họ có trách nhiệm hơn. Qua đó, mỗi người đã góp một phần vào việc xây dựng một thế giới trong lành không có khói thuốc độc hại, vì sức khỏe của nòi giống dân tộc và tương lai của con cháu mai sau./.

BS CKII Trần Thanh Thảo.

Nguồn Cổng thông tin điện tử Sở Y tế tỉnh Tiền Giang