Được biết năm 2023 sự quay trở lại của bệnh Bach hầu ở một số tỉnh phía Bắc nên các Cơ quan chỉ môn có các văn bản chỉ đạo: Thực hiện Công văn 1249/KCB-NV ngày 18/9/2023 của Cục Quản lý khám chữa bệnh tăng cường chẩn đoán, điều trị bệnh Bạch hầu; Công văn 3977/SYT-NVYD ngày 19/9/2023 của Sở y tế ngày Tăng cường chẩn đoán, điều trị bệnh Bạch hầu;  Quyết định 2957/ QĐ-BYT ngày 10/7/2020 của Bộ Y tế về việc Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh Bach hầu.

Ảnh: Quang cảnh buổi tập huấn

Sơ lược về Bệnh Bach hầu:

Bệnh bạch hầu là bệnh nhiễm trùng - nhiễm độc, lây theo đường hô hấp và có khả năng gây dịch, do trực khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây nên. Bệnh thường găp ở trẻ em < 15 tuổi và ở đối tượng chưa có miễn dịch với bệnh bạch hầu do chưa được tiêm vắc-xin đầy đủ. Vi khuẩn thường khu trú và làm thương tổn đường hô hấp trên (mũi, họng, thanh quản) tạo giả mạc dai dính, khó bóc tách và sinh ra ngoại độc tố gây nhiễm độc toàn thân (tim, thận, thần kinh), nguy cơ tử vong cao do tắc đường thở và viêm cơ tim. Bệnh có thuốc điều trị đặc hiệu bằng kháng sinh và kháng độc tố bạch hầu (SAD) và có thể dự phòng bệnh bằng vắc-xin.

Ảnh: Tập huấn Kiến thực bệnh bạnh hầu cho NVYT

Trực khuẩn bạch hầu sống lâu ở giả mạc và họng của bệnh nhân. Trong điều kiện thiếu ánh sáng vi khuẩn sống tới 6 tháng và tồn tại lâu trên các đồ chơi của trẻ bị bạch hầu, áo choàng của nhân viên y tế... Vi khuẩn bạch hầu chết ở nhiệt độ 58°C trong vòng 10 phút, dưới ánh sáng mặt trời vi khuẩn chết trong vài giờ.

Biểu hiện lâm sàng:

Hay gặp nhất là bạch hầu họng (70%), bạch hầu thanh quản (20-30%), bạch hầu mũi (4%), bạch hầu mắt (3-8%), bạch hầu da...

        Bạch hầu họng ở giai đoạn toàn phát: Vào ngày thứ 2-3 của bệnh.

                     Người bệnh sốt 38° - 38,5°, nuốt đau, da xanh tái, mệt nhiều, chán ăn, mạch nhanh, huyết áp hơi hạ.

                     Khám họng: có giả mạc lan tràn ở một bên hoặc 2 bên a-my-dan; trường hợp nặng giả mạc lan trùm lưỡi gà và màn hầu. Giả mạc lúc đầu trắng ngà, sau ngả màu hơi vàng nhạt, dính chặt vào niêm mạc, bóc tách gây chảy máu, nếu bóc tách thì vài giờ sau mọc lại rất nhanh; giả mạc dai, không tan trong nước, niêm mạc quanh giả mạc bình thường. Hạch góc hàm sưng đau. Bệnh nhân sổ mũi nhiều, nước mũi trắng hoặc lẫn mủ.

                     Với Bạch hầu ác tính: Có thể xuất hiện sớm ngày 3-7 ngày đầu của bệnh. Bệnh cảnh nhiễm trùng nhiễm độc nặng sốt cao 39-40°C, giả mạc lan rộng, khắp hầu họng và môi. Hạch cổ sưng to biến dạng dẫn đến hình cổ bạnh, có nhiều biến chứng sớm viêm cơ tim, suy thận và tổn thương thần kinh.

                    Với Bạch hầu thanh quản: Ít gặp bạch hầu thanh quản đơn thuần, thường là bạch hầu họng-thanh quản. Bệnh cảnh lâm sàng gồm: viêm thanh quản cấp (ho ông ổng, khàn tiếng, khó thở chậm thì hít vào, có tiếng rít thanh quản) giai đoạn muộn sẽ dẫn đến ngạt thở.

                   Để xác định căn nguyên dựa vào triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm tìm vi trùng; tuy nhiên cũng cần phân biệt với một số bệnh có triệu chứng lâm sàng giống với Bạch hầu

Nguyên tắc điều trị

                    Phát hiện sớm, cách ly khi phát hiện ca bệnh

                     Sử dụng kháng độc tố bạch hầu (SAD) và kháng sinh ngay (penicillin G, erythromycin, azithromycin) để ngăn chặn các biến chứng để giảm tử vong

                    Theo dõi, phát hiện sớm và xử lý kịp thời các biến chứng

                    Chăm sóc toàn diện cho người bệnh

     Phòng bệnh

• Tất cả người bệnh nghi bạch hầu phải được vào viện để cách ly cho đến khi có kết quả xét nghiệm vi khuẩn hai lần âm tính. Mỗi mẫu bệnh phẩm được lấy cách nhau 24 giờ và không quá 24 giờ sau khi điều trị kháng sinh. Nếu không có điều kiện làm xét nghiệm thì phải cách ly bệnh nhân sau 14 ngày điều trị kháng sinh.

           Rửa tay đúng quy cách bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.

                     Nhà ở của người bệnh, dụng cụ trong phòng, đồ dùng, quần áo của người bệnh phải tẩy uế và sát khuẩn.

                     Phòng bệnh bằng vắc-xin bạch hầu: trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, dùng vắc-xin đa giá: bạch hầu - ho gà - uốn ván cho trẻ. Bắt đầu tiêm từ 2-3 tháng tuổi, tiêm 2 lần, mỗi lần 1ml cách nhau 1 tháng. Một năm sau nhắc lại mỗi một năm 1 lần cho đến 5 tuổi.

                    Với người tiếp xúc: Xét nghiệm vi khuẩn và theo dõi trong vòng 7 ngày, khi có biểu hiện bất thường xử trí kịp thời hoặc dùng thuốc phòng bệnh./.

                                                                                          Bs CK2 Mai Thanh Trung

                                                                                      TTYT huyện Tân Phước